Dự án BOT Quốc lộ 1A: Khai vống tổng mức đầu tư, kéo dài thời gian thu phí

Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa ban hành 2 kết luận thanh tra về công tác quản lý nhà nước và triển khai dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT trên tuyến Quốc lộ 1A do Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) là cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hai dự án trước mắt bị công bố là Dự án BOT Nghi Sơn - Cầu Giát và BOT Hà Nội - Bắc Giang.

 

 

Ngày 18/3/2013, Bộ GTVT đã ban hành Quyết định số 659/QĐ/BGTVT phê duyệt kết quả chỉ định nhà đầu tư dự án BOT Nghi Sơn - Cầu Giát là Liên danh Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 4 (Cienco4) và Tổng công ty 319. Dự án BOT Nghi Sơn - Cầu Giát có tổng chiều dài 33,93 km, thực hiện theo hình thức hợp đồng BOT, tổng vốn đầu tư được phê duyệt là hơn 3.627 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ ngày 26/3/2013 đến ngày 31/1/2015. Hiện dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động. Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phát hiện nhiều sai phạm, thiếu sót tại dự án này.

 

 

Đó là những thiếu sót trong lập, thẩm định dự án đầu tư làm tăng tổng mức đầu tư hơn 39,3 tỷ đồng, Ban quản lý dự án 1 (PMU1- đơn vị được Bộ GTVT giao làm đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền) đã không hoàn thành nhiệm vụ, không thực hiện đầy đủ chức năng quản lý nhà nước được giao, gián tiếp gây thiệt hại cho ngân sách gần 60 tỷ đồng.

 

Bộ GTVT đã phê duyệt dự án khi chưa đủ điều kiện, ký Hợp đồng chính thức quá chậm, cho phép khởi công khi chưa đủ điều kiện pháp lý… Ngày 26/3/2013, Dự án BOT Nghi Sơn - Cầu Giát đã khởi công xây dựng khi chưa có thiết kế bản vẽ thi công (đến ngày 4/8/2014 mới có bản vẽ thiết kế thi công).

 

Việc khởi công vội vàng đã kéo theo hậu quả lãng phí hơn 36 tỷ đồng do không thể đưa nhiều hạng mục vào sử dụng, hoặc buộc phải thiết kế lại. Bộ GTVT cũng đã không thực hiện thu hồi gần 4,9 tỷ đồng chi phí lập dự án đầu tư và chi phí Ban quản lý dự án, giảm trừ hơn 5 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư với một số thiết kế, không thực hiện chức năng quản lý nhà nước để nhà đầu tư điều chỉnh kết cấu áo đường khi chưa đủ cơ sở pháp lý làm tăng chi phí xây lắp thêm hơn 82,7 tỷ đồng.

 

Đối với nhà đầu tư, ngoài việc thay đổi kết cấu áo đường, còn có nhiều sai phạm khác như nghiệm thu vượt giá trị thực hiện cho nhà thầu xây lắp hơn 61 tỷ đồng… và các sai sót trong tính chi phí giải phóng mặt bằng, tư vấn đầu tư xây dựng, quản lý dự án…

 

Đặc biệt, theo Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phương án tài chính của dự án “có vấn đề” về số liệu đầu vào, dẫn đến việc đưa ra thời gian hoàn vốn là 17 năm 5 tháng 15 ngày là chưa chính xác. Cụ thể, Dự án tính chưa chính xác lãi vay thực tế, chi phí xây lắp…

 

Theo tính toán trong phương án tài chính của Dự án (lập ngày 10/3/2015), tổng vốn đầu tư là hơn 3.581 tỷ đồng, tuy nhiên, tính toán của Đoàn Thanh tra cho thấy, mức đầu tư chỉ là hơn 2.378 tỷ đồng, chênh lệch hơn 1.202 tỷ đồng. Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nhà đầu tư xác định lại thời gian hoàn vốn phù hợp.

 

 

Ngày 12/2/2014, Bộ Giao thông - Vận tải đã ban hành Quyết định số 406/QĐ-BGTVT phê duyệt kết quả chỉ định Liên danh đầu tư: Công ty cổ phần Tập đoàn Đại Dương (OGC), Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại 319 (319 Invest), Tổng công ty cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex) và Công ty cổ phần Đầu tư Văn Phú (Văn Phú Invest) làm chủ đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn Hà Nội - Bắc Giang theo hình thức hợp đồng BOT. Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) là đơn vị cung cấp tín dụng cho dự án.

 

Dự án có điểm đầu tại Km113+985-Quốc lộ 1 cũ (Nút giao Quốc lộ 31) thuộc địa phận TP. Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang); điểm cuối tại Kml59+10-lý trình Quốc lộ 1 (Trạm thu phí Phù Đổng cũ), thuộc địa phận Hà Nội với tổng chiều dài 45,8 km. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 4.213 tỷ đồng, dự án được khởi công vào ngày 22/2/2014 và được hoàn thành vào tháng 6/2016.

 

Dự án khởi công vào ngày 22/2/2014 khi hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công chưa được lập và phê duyệt và đến thời điểm thanh tra (bắt đầu thanh tra từ tháng 1/2015), sau 1 năm thi công, dự án mới chỉ có 9/13 gói thầu có hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được phê duyệt, chưa phê duyệt được dự toán các gói thầu xây lắp và chưa ký hợp đồng thi công xây lắp chính thức với các nhà thầu.

 

Theo Kết luận Thanh tra, Techcombank đã không thực hiện cam kết thu xếp tài chính cho OGC để thực hiện dự án trong Hồ sơ đề xuất là chưa đúng quy định của Hồ sơ yêu cầu, số liệu kê khai về năng lực tài chính và số liệu theo Báo cáo tài chính được kiểm toán năm 2011 của Vinaconex trong hồ sơ đã sai lệch hoàn toàn; 319 Invest không cung cấp được Báo cáo tài chính theo yêu cầu, nhưng Bộ GTVT vẫn chấp thuận cho 2 đơn vị này làm nhà đầu tư.

 

Thực tế cho thấy, tính đến hết năm 2014 (thời điểm bắt đầu tiến hành thanh tra), các nhà đầu tư trong Liên danh mới chỉ góp vốn hơn 211 tỷ đồng, đạt 84,5% tiến độ góp vốn theo cam kết. Các doanh nghiệp trên thiếu sâu sát, năng lực điều hành dự án hạn chế nên đã chậm tiến độ so với cam kết. Tính đến thời điểm thanh tra, dự án đã trải qua 50% thời gian thực hiện, nhưng tiến độ mới đạt 10,5%.

 

Thanh tra còn phát hiện nhiều sai sót trong việc lập, thẩm định và phê duyệt tổng mức đầu tư làm tăng tổng mức đầu tư thêm hơn 819 tỷ đồng. Với tổng mức đầu tư được kiểm tra giảm trừ 819 tỷ đồng, thời gian kinh doanh khai thác để hoàn vốn theo Hợp đồng sẽ phải giảm tương ứng để phù hợp với chi phí thực tế. Việc lập, thẩm định và phê duyệt tổng mức đầu tư sai lệch tới 20% cho thấy Bộ GTVT và các đơn vị chức năng, tư vấn đã không hoàn thành nhiệm vụ.