ThS. Bùi Thị Thu Hằng nhận hoa Lãnh đạo VUSTA chúc mừng NXB Tri Thức nhân kỷ niệm 20 năm ngày thành lập (1995-2025)
Vượt qua thách thức trong kỷ nguyên cố
Theo số liệu của Ban Tuyên giáo Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương), năm 2024, cả nước có 57 nhà xuất bản (NXB) thuộc 53 cơ quan chủ quản (48 NXB thuộc Trung ương, 9 NXB thuộc địa phương). NXB Tri Thức thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA).
Từ khi có “Cuộc cách mạng Internet”, nhất là khi Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Cách mạng 4.0) xuất hiện đã tạo ra nhiều cơ hội mới, nhưng cũng đặt ra nhiều khó khăn thách thức cho Ngành Xuất bản, In và Phát hành, trong đó có NXB Tri Thức.
Trong khó khăn thách thức, các NXB tiếp tục chú trọng việc xuất bản phẩm điện tử, nhất là xuất bản những cuốn sách có giá trị, đã tạo được hiệu ứng, sức lan tỏa trong xã hội. Theo số liệu của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, trong năm 2024, có tới 54,4% tỷ lệ NXB đăng ký hoạt động xuất bản phẩm điện tử, tăng 29,1% so với năm 2023, có hơn 4.000 số đầu xuất bản phẩm điện tử, tăng 20,8% so với năm 2023.
NXB Tri Thức là một trong những NXB trẻ. Trong suốt hành trình 20 năm (2005 – 2025), NXBTri Thức đã vượt qua nhiều khó khăn, vươn lên trở thành một trong những đơn vị xuất bản có thương hiệu trên “bản đồ” xuất bản Việt Nam và có những đóng góp nhất định trong việc phổ biến tri thức nhân loại.
Đối với NXB Tri Thức, bà Bùi Thị Thu Hằng cho biết, đơn vị đã và đang chủ động chuyển đổi số, đa dạng các hình thức xuất bản số nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa đọc trong kỷ nguyên số ở Việt Nam.
Hiện NXB đã có gần 200 đầu sách ebook trên tổng số 350 đầu sách được phát hành tại địa chỉ http://nxbtrithuc.com.vn (trên nền tảng web và app). Ngoài ra, NXB Tri thức hợp tác với các ứng dụng Audiobook, đưa sách của NXB Tri Thức tham gia nền tảng “Sách nói” đang rất phát triển.
Những năm gần đây, NXB Tri Thức đã thực hiện 2 tủ sách “Tinh hoa tri thức” và “Tinh hoa kinh điển”.
Đối với tủ sách “Tinh hoa tri thức”, bà Bùi Thị Thu Hằng Phó Giám đốc phụ trách NXB Tri thức cho biết: “Tủ sách này đã được NXB phối hợp với Ban điều hành dự án thuộc Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam (VUSTA) thực hiện. Dự án được xây dựng với mục đích góp phần phát triển tri thức Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế. Mục tiêu của Dự án là tiến hành dịch và xuất bản khoảng 500-1000 tác phẩm có giá trị của thế giới, thời gian triển khai trong khoảng 20 năm, trong đó sau 10 năm đầu sẽ hoàn tất việc dịch và xuất bản các tác phẩm cơ bản nhất”.
Phó Giám đốc phụ trách NXB Tri Thức, ThS Bùi thị Thu Hằng
Tủ sách “Tinh hoa kinh điển” chọn lựa và giới thiệu những cuốn sách đánh dấu những chuyển biến mang tính cách mạng hay khúc quanh của tư duy, là suy tư của mỗi nhà tư tưởng nhưng cũng đồng thời là kết tinh của trí tuệ nhân loại trải dài trong thời gian hai ngàn năm, được thời gian kiểm chứng. Đây là loại sách mà mỗi cá nhân, mỗi dân tộc đều phải có.
Bà Bùi Thị Thu Hằng cho biết, NXB sẽ tái bản cuốn sách: “Xây lại thế giới - Tạo dựng kỷ nguyên khai sáng toàn cầu” của tác giả TS. Nguyễn Anh Tuấn, Lê Đức Anh, Phạm Trọng Nghĩa dịch, Nguyễn Chu Hồi hiệu đính (đã xuất bản tại NXB Tri thức năm 2022).
Tìm con đường đi mang tên “tri thức”
Các thành tựu gần đây về trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học (machine learning) như ChatGPT, Midjourney hay Google Translate... làm dấy lên nỗi lo ngại lớn cho ngành Xuất bản nói chung, trong đó có NXB Tri Thức.
AI có thể viết nội dung, thiết kế bìa... còn các phần mềm dịch thuật, biên tập ngày càng trở nên phổ biến, đe dọa việc làm của nhân sự thuộc hầu như mọi khâu trong hoạt động xuất bản truyền thống.
Hiện nay NXB Tri Thức đã mở rộng quan hệ với nhiều đối tác Hoa Kỳ để xây dựng hai tủ sách: "Tinh hoa tri thức" và "Tinh hoa kinh điển"
Không còn cách nào khác, ngành Xuất bản không thể chỉ hô khẩu hiệu chuyển đổi số, mà phải thực sự nắm bắt lấy các công nghệ tiên tiến, chuyển dịch/nâng cấp lực lượng lao động để có khả năng vận dụng công nghệ, phát triển những sản phẩm số đáp ứng nhu cầu và thị hiếu xã hội đang thay đổi vô cùng nhanh chóng. Đây chính là thách thức lớn lao đòi hỏi ngành Xuất bản Việt Nam phải vượt qua và chinh phục, chỉ như vậy thì mới có thể tiếp tục giữ vai trò tích cực trong quá trình phát triển của đất nước.
Hiện nay, ngành Xuất bản thế giới đã được tái định nghĩa thành ngành công nghiệp nội dung, tức là ngành cung cấp nội dung (thông tin, tri thức) - là thứ bất biến dù chất liệu và công nghệ có thể thay đổi qua thời gian. Nhận thức rõ điều đó, NXB Tri Thức kiên trì thực hiện “phân khúc” vào thị trường tinh hoa, tri thức nhân loại.
Hiện nay các NXB ở Mỹ có quan hệ hợp tác với Nhà xuất bản Tri thức, bao gồm các tập đoàn xuất bản hàng đầu như: HarperCollins, The McGraw-Hill, Penguin, Hachette, Bloomsbury, Wiley...; Các Nxb thuộc các trường đại học, viện hàn lâm khoa học như: Harvard University Press, Princeton University Press, Yale University Press, The University of Chicago, University of Illinois Press, Joseph Henry Press... Đấy là các đối tác ưu tiên do chia sẻ chung catalogue và định hướng xuất bản.
Thời gian qua, nhiều tác giả Mỹ có tầm ảnh hưởng đã được NXB Tri thức tiên phong giới thiệu tới bạn đọc Việt Nam như: John Dewey, , Howard Gardner, Jerome Bruner, Jared Diamond, Joseph E. Stiglitz, Thomas Schelling, Noam Chomsky, George Friedman, Neil Postman, Peter L. Berger, Daniel Yergin...
Trong chuyến đi thăm và làm việc tại Hoa Kỳ đầu tháng 11/2025, của lãnh đạo NXB Tri Thức đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác xuất bản của NXB Tri thức tại Harvard và một số NXB khác cũng như một số cơ sở đào tạo của Mỹ trong trong thời gian tới.
Xuất bản trong kỷ nguyên số đặt ra rất nhiều vấn đề về sự tương thích mang tính hệ thống, về nguồn nhân lực và trình độ, tính pháp lý và các thỏa thuận thương mại, bản quyền... Vấn đề đào tạo con người, chuyên môn và kỹ năng xuất bản trong thời hội nhập vượt ra khỏi những hình dung truyền thống về nhiều phần việc như biên tập, sửa lỗi, chế bản, in ấn và phát hành.
NXB Tri Thức đang quyết tâm định hình hướng đi riêng trong kỷ nguyên số, kiên trì thực hiện sứ mệnh và tầm nhìn, góp phần đóng góp cùng Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia./.