Dự án đường Hồ Chí Minh là công trình quan trọng quốc gia thực hiện theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Dự án được khởi công xây dựng năm 2000, đến năm 2007 đã cơ bản hoàn thành đoạn từ Hòa Lạc (Hà Nội) đến Tân Cảnh (Kon Tum) với chiều dài khoảng 1.350km. Để nối thông toàn tuyến với quy mô hai làn xe, từ cuối năm 2007 tiếp tục đầu tư đoạn phía Bắc từ Cao Bằng đến Hà Nội, phía Nam từ Kon Tum đến Cà Mau với chiều dài khoảng 1.393km (theo Nghị quyết 66/2013/QH13).
Ủy viên Bộ chính trị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao Huân chương Độc lập hạng Ba
cho Ban QLDA đường Hồ Chí Minh
Đến nay, đang triển khai thi công 1.035/1.393km (74%) trong đó đã hoàn thành 355km và khoảng 185km đã thảm nhựa, đến hết năm 2015 hoàn thành thêm khoảng 229km, còn lại 267km hoàn thành vào năm 2016 - 2017. Riêng đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên và Bình Phước đoạn từ Tân Cảnh (Kon Tum) đến Chơn Thành (Bình Phước) dài 553km, đến nay đã thảm nhựa được 376km, dự kiến hoàn thành thảm toàn bộ trước 31/5/2015, rút ngắn thời gian hoàn thành hơn 1 năm so với yêu cầu của Quốc hội.
Đạt được kết quả trên, ngoài việc phối hợp chặt chẽ với địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động, nhận được sự đồng thuận, chia sẻ của người dân do đó việc bàn giao mặt bằng cơ bản đáp ứng được tiến độ thi công của dự án, Ban QLDA đường Hồ Chí Minh (Ban) đã thực hiện các giải pháp mang tính đồng bộ và quyết liệt trong công tác điều hành dự án:
Thứ nhất, có kế hoạch, biện pháp quản lý điều hành hợp lý. Do đặc thù của thời tiết khu vực Tây Nguyên là mùa mưa kéo dài 6 tháng, nên thời gian thi công trong năm rất ngắn. Bên cạnh đó, nguồn cung cấp vật liệu đặc biệt là đá khan hiếm do các dự án triển khai đồng loạt, trong khi các mỏ vật liệu địa phương trữ lượng nhỏ, năng suất khai thác thủ công nên sản lượng thấp, nhiều mỏ đá trên địa bàn đã hết hạn khai thác. Đứng trước nguy cơ thiếu đá và nhựa đường cung cấp cho dự án, ngay trước mùa mưa 2014, Ban đã chủ động mời các chủ mỏ đá, các nhà cung cấp nhựa đường cùng thảo luận với các nhà thầu để lên kế hoạch cung cấp vật tư và cam kết về vốn. Từ đó các chủ mỏ đá yên tâm đầu tư thiết bị để nâng công suất, các nhà cung cấp nhựa đường thì có kế hoạch cụ thể trong việc nhập nhựa đường phục vụ dự án. Đối với các mỏ đá hết hạn khai thác, trên cơ sở báo cáo và đề xuất của Ban và của Bộ GTVT, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các tỉnh cấp phép mới và gia hạn đặc cách để tiếp tục khai thác. Song song với đó, Ban đã chỉ đạo các Nhà thầu tập kết vật liệu đá các loại trong mùa mưa, lấy tiến độ tập kết đá làm tiến độ thi công. Việc làm này không những đảm bảo tiến độ khi dự án triển thi công đồng loạt trong mùa khô mà còn là yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng, giá thành, tránh tình trạng khan hiếm đá, ăn đong mà lại rất khó kiểm soát chất lượng, giá thành.
Nhờ đó bài toán về vật liệu tại các dự án qua Tây Nguyên và Bình phước đã được giải quyết, kịp thời đáp ứng tiến độ dự án.
Thứ hai, kiên quyết xử lý các nhà thầu vi phạm tiến độ. Ban đã đưa vào hợp đồng các điều khoản, chế tài cụ thể quy định về thưởng, phạt về tiến độ chất lượng dự án. Chẳng hạn, trường hợp nhà thầu chậm tiến độ sẽ áp dụng các hình thức phê bình, cảnh cáo lần 1, lần 2 đến lần 3 sẽ điều chuyển, thay thế nhà thầu. Việc đưa vào hợp đồng các điều khoản rõ ràng, minh bạch là cơ sở pháp lý tạo điều kiện thuận lợi cho công tác xử lý các nhà thầu không đảm bảo tiến độ, chất lượng dự án. Trong năm vừa qua, Ban đã cắt chuyển khối lượng của 8 nhà thầu chậm tiến độ, thay thế 01 nhà thầu (Tổng công ty Sông Hồng tại dự án vốn TPCP tỉnh Đắk Lắk) do vi phạm quy định về sử dụng thầu phụ. Việc điều chuyển khối lượng, thay thế, bổ sung nhà thầu được thực hiện theo phương châm “Hoa thơm lấn cỏ dại”, tức là ưu tiên cho các nhà thầu trong liên danh cùng gói thầu hoặc cùng dự án thi công đảm bảo chất lượng, đạt và vượt tiến độ vào thay thế các nhà thầu chậm tiến độ, vi phạm chất lượng. Điều đó tạo nên môi trường thi đua lành mạnh giữa các nhà thầu. Nhà thầu yếu kém buộc phải tăng cường đẩy nhanh tiến độ, thi công đảm bảo chất lượng để tránh tiếp tục bị cắt chuyển khối lượng hoặc thậm chí bị thay thế. Nhà thầu thực hiện tốt tiếp tục phấn đấu để được giao các công việc tiếp theo. Kết quả là các dự án đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên thời gian đầu bị chậm tiến độ, đến nay đã cơ bản đạt và vượt kế hoạch, cá biệt một số gói thầu vượt trên 200% tiến độ yêu cầu.
Đối với các dự án BOT, Ban tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nâng cao vai trò của đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Đặc biệt, Ban đã báo cáo Bộ GTVT đề xuất thay thế nhà đầu tư BOT Quang Đức tại dự án BOT Đắk Lắk do vi phạm các quy định của dự án, không đảm bảo tiến độ. Điều đó đã làm thay đổi nhận thức của các nhà đầu tư vì lâu nay các nhà đầu tư vẫn quan niệm tiền đầu tư dự án BOT là của mình và cho mình quyền tự quyết định. Nhưng suy cho cùng, ở các dự án BOT nhà đầu tư được Nhà nước trao cho cơ chế để huy động tài chính thực hiện dự án. Nhờ đó, đến nay các nhà đầu tư đã phối hợp tốt hơn với đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền, vì vậy chất lượng, tiến độ các dự án đã chuyển biến tích cực. Các dự án BOT cơ bản đáp ứng tiến độ và đang phấn đấu hoàn thành cùng các dự án vốn TPCP, sớm đưa vào khai thác, sử dụng, phát huy hiệu quả, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng khu vực Tây nguyên.
Thứ ba, cùng với các biện pháp đẩy nhanh tiến độ, công tác quản lý chất lượng cũng được đặt lên hàng đầu. Trong năm qua, Ban đã thành lập Tổ chuyên gia tư vấn chất lượng bao gồm các chuyên gia và cán bộ có năng lực chuyên môn, kinh nghiệm thực tế về vật liệu và bê tông nhựa của Việt Nam và Cuba để kiểm tra, giám sát chéo lại công tác giám sát chất lượng của nhà thầu, tư vấn giám sát, thậm chí của cả cán bộ điều hành dự án của Ban. Tổ chuyên gia thường xuyên đi hiện trường kiểm tra chất lượng vật liệu đầu vào, đặc biệt là chất lượng CPĐD, BTN, chất lượng các hạng mục thi công để phát hiện các tồn tại, báo cáo Lãnh đạo Ban kịp thời xử lý, đồng thời hướng dẫn lại các nhà thầu, tư vấn khắc phục các sai sót, cách làm đúng. Sau đó tổng hợp các tồn tại, sai sót và các biện pháp khắc phục để khuyến cáo các nhà thầu trong toàn dự án thực hiện. Chính nhờ đó mà chất lượng dự án ngày càng được nâng cao, đến nay chưa xuất hiện hư hỏng đáng kể, đặc biệt là hiện tượng hằn lún vệt bánh xe và được cơ quan thường trực Hội đồng nghiệm thu Nhà nước đánh giá chất lượng tương đối đồng đều, đáp ứng yêu cầu.
Thời gian này, Ban đang đôn đốc quyết liệt nhà thầu thi công đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu trước Tết Nguyên Đán 2015 sẽ thảm được khoảng 70% BTN lớp 1 (427km/553km) và 20% BTN lớp 2 (217km) và cơ bản hoàn thành dự án vào tháng 6/2015, trước hơn 1 năm so với tiến độ yêu cầu của Quốc hội.
Như vậy, có thể nói nhờ có sự chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Bộ GTVT và sự quản lý, điều hành sát sao các giải pháp đồng bộ, có hiệu quả của Ban QLDA đường Hồ Chí Minh cùng với sự nỗ lực của các đơn vị tham gia xây dựng, Dự án đường Hồ Chí Minh qua khu vực Tây Nguyên và Bình Phước đã đạt và vượt tiến độ yêu cầu, sớm hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng, tạo điều kiện cho nhân dân đi lại thuận tiện, đồng thời mở ra nhiều cơ hội hợp tác, đầu tư thúc đẩy kinh tế-xã hội các tỉnh Tây Nguyên phát triển.