“Người dân nộp thuế để làm cầu đường nên đòi hỏi của họ về tiến độ và chất lượng công trình là hoàn toàn chính đáng. Từ nay, nếu công trình kém chất lượng, nếu đường còn hằn lún thì người chịu trách nhiệm trực tiếp về dự án sẽ bị bãi chức”.
Lời khẳng định này được Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đưa ra trong cuộc trả lời phỏng vấn của PV Dân trí về tình trạng các công trình cầu đường bị hằn lún vệt bánh xe (HLVBX), đang xảy ra ở khá nhiều công trình giao thông trên cả nước.
Thưa Bộ trưởng, tình trạng công trình kém chất lượng đã bị phản ảnh nhiều trong thời gian qua, trong đó việc rất nhiều tuyến đường bị hằn lún nghiêm trọng đến mức dư luận ví von như “luống khoai”, “ruộng cày”, “ruộng bậc thang”... đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến an toàn giao thông và khả năng khai thác. Bộ trưởng nhìn nhận như thế nào về vấn đề này?
Tôi hiểu và hoàn toàn đồng cảm với những bức xúc của dư luận. Tôi chân thành gửi lời cảm ơn đến mọi phản ánh của người dân bởi họ đã cho chúng tôi cơ hội để phục vụ đất nước tốt hơn. Về phần mình, tôi luôn yêu cầu nghiêm khắc với các nhà thầu, các đơn vị thi công là tiến độ và chất lượng công trình giao thông là những vấn đề sẽ không có bất cứ sự nhân nhượng, thông cảm nào. Chỉ có một cách duy nhất là phải đảm bảo ở mức tốt nhất.
Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng
Chúng tôi đã có cả một kế hoạch dài hạn để thực hiện bằng được những cam kết của mình. Từ 2011 đến nay, năm nào Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cũng lấy làm năm chất lượng công trình và đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiện, với quyết tâm tạo sự chuyển biến từ nhận thức đến hành động và cuối cùng là phải đạt kết quả đề ra. Thực tế, như mọi người đều thấy, tiến độ các công trình GTVT đã được đẩy mạnh. Nhiều công trình, hạng mục mới luôn luôn đảm bảo và vượt tiến độ, điều có thể nói là chưa từng có và nếu muốn, bất cứ ai cũng có thể dẫn ra những ví dụ. Với các công trình dở dang trước đây chậm tiến độ, chất lượng chưa đạt yêu cầu thì chúng tôi dồn sức để khắc phục dứt điểm. Tuy nhiên hiện tại vẫn còn điều đáng buồn, thậm chí rất nghiêm trọng, là ở nhiều công trình giao thông lớn lại xảy ra tình trạng hằn lún vệt bánh xe. Đây là vấn đề nhức nhối, không chỉ với toàn xã hội mà thực sự làm đau đầu cả tập thể lãnh đạo Bộ GTVT. Tôi không cho phép và không chấp nhận bất cứ nhà thầu, đơn vị thi công nào dùng dẫn chứng về hiện tượng tương tự xảy ra ở một số nước khác, để biện hộ cho tình trạng đó ở Việt Nam.
Bởi vì cả về mặt kỹ, mỹ thuật, hiệu quả kinh tế thì hiện tượng đường bị hằn lún vệt bánh xe đều không thể chấp nhận. Nhưng đáng quan tâm hơn là nó ảnh hưởng đến an toàn của người tham gia giao thông, đặc biệt là những người đi xe máy. Hiện chưa có báo cáo cụ thể nào về tai nạn giao thông liên quan đến hằn lún vệt bánh xe nhưng tôi nghĩ rằng chắc chắn là có. Nói như vậy để mọi người thấy rằng, lãnh đạo Bộ GTVT, trong đó cá nhân tôi phải chịu trách nhiệm cao nhất, đã nhìn rõ mức độ nguy hiểm của hiện tượng này. Nói thật là suốt thời gian qua không lúc nào chúng tôi không ám ảnh về chuyện đó, ngày đêm tìm nguyên nhân và cách khắc phục. Toàn lực lượng chuyên gia của chúng tôi đang vào cuộc với tinh thần tự trọng cao nhất. Tôi hy vọng mọi chuyện sẽ sớm kết thúc và mong người dân cho chúng tôi thêm thời gian.
Báo Dân trí đã có nhiều phản ánh về vấn đề công trình kém chất lượng trong những năm qua và gần đây nhất là Quốc lộ 5 đoạn qua thành phố Hải Phòng bị hằn lún nghiêm trọng. Bộ trưởng đã tiếp nhận thông tin và chỉ đạo giải quyết những phản ánh này như thế nào?
Tôi là người chủ trương minh bạch mọi hoạt động của ngành GTVT, tiếp nhận thông tin một cách cầu thị, vì thế tất cả những phản ánh của báo Dân trí, đặc biệt liên quan đến vấn đề công trình kém chất lượng, chậm tiến độ… tôi đều có kênh riêng để biết rất sớm và nhanh chóng chỉ đạo cho bộ phận có trách nhiệm phải làm rõ, yêu cầu đơn vị thi công tìm cách khắc phục sửa chữa với thời gian ngắn nhất có thể, đồng thời làm rõ trách nhiệm và xử lý đối với những đơn vị, cá nhân có liên quan đến dự án bị hư hỏng như thông tin mà báo nêu. Riêng với Quốc lộ 5 đoạn qua Hải Phòng, tôi đã chỉ đạo phải sửa chữa xong trong tháng 7, đảm bảo giao thông an toàn cho người dân và trực tiếp báo cáo tôi hàng tuần về tiến độ, tình hình khắc phục.
Báo chí là một kênh thông tin và giám sát quan trọng, vì báo chí không chỉ nhanh nhạy mà còn có tác dụng gây áp lực trách nhiệm rất lớn. Có thể khẳng định, nhờ sự ngay thẳng, trung thực của báo chí, trong đó có báo Dân trí, mà chúng tôi đã kịp thời phát hiện nhiều bất cập của ngành mình, nhanh chóng chấn chỉnh, xử lý, khắc phục và chính vì thế mà tuy người dân chưa hết bức xúc với ngành giao thông, với một số công trình nào đó… nhưng về cơ bản thời gian qua họ khích lệ chúng tôi rất lớn. Chúng tôi sẽ còn phải làm rất nhiều việc để xứng đáng với sự khích lệ ấy. Nhân đây tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến báo Dân trí nói riêng và hệ thống thông tin truyền thông cả nước, đã đồng hành chân thành cùng chúng tôi trong thời gian qua.
Tại các cuộc họp, hội thảo lớn bàn về nguyên nhân và giải pháp xử lý đường bị hằn lún vệt bánh xe, những người có trách nhiệm đều đề cập đến nguyên nhân chủ quan và khách quan, trong đó nhiều ý kiến nhận mạnh yếu tố thời tiết và xe quá tải đã tàn phá đường. Vậy nhưng, những lí lẽ đó đã không thuyết phục được Bộ trưởng?
Tôi có thể chia sẻ một phần những nguyên nhân, nhiều khi mang tính sự cố không lường hết; tôi có thể cảm thông với một vài điều kiện, hoàn cảnh quá đặc biệt khiến xảy ra tình trạng hằn lún vệt bánh xe nhưng tôi dứt khoát không chấp nhận thực trạng đó. Tất nhiên trách nhiệm thuộc về tổ chức cá nhân nào thì phải chỉ rõ và không ai thoát sự truy vấn đến cùng của tôi. Chẳng hạn phải kiểm tra xem cơ quan quản lý Nhà nước với các văn bản quy phạm pháp luật, các tiêu chuẩn được ban hành có những nội dung chưa phù hợp, chưa đồng bộ và còn bất cập, việc kiểm tra giám sát còn chưa được chặt chẽ hay không? Ban Quản lý Dự án (BQL) có lơ là trong công việc, không hoàn thành tốt vai trò và trách nhiệm của mình, thậm chí còn thông đồng với các chủ thể khác nên đã làm ảnh hưởng tới chất lượng công trình hay không? Hoặc vì những lý do nào khác, như Tư vấn thíêt kế, Tư vấn giám sát, liệu có vấn đề năng lực và nhân cách kém, chạy theo thành tích để hưởng lợi, móc ngoặc với nhà thầu..? Tất cả đều phải được mổ xẻ tỉ mỉ, quy trách nhiệm đến người để xảy ra hiện tượng đó.
Bộ trưởng Đinh La Thăng kiểm tra dự án Quốc lộ 3 mới Hà Nội - Thái Nguyên
Tôi khẳng định, nếu tất cả những khâu liên quan mà tôi vừa nêu đều làm hết trách nhiệm, ai cũng có tâm với công việc, với đất nước, giữ nghiêm kỷ luật và đạo đức nghề nghiệp thì chất lượng công trình không có lý do gì lại không tốt. Vì thế mà những giải thích về đủ kiểu nguyên nhân mà các nhà thầu, đơn vị thi công đưa ra như nhà báo vừa liệt kê, với tôi chỉ là cách rũ bỏ trách nhiệm, hoặc mang tính bao biện và không bao giờ thuyết phục được tôi .
Vậy Bộ GTVT có hình thức kỷ luật nghiêm khắc nào đối với những hành vi tiêu cực, những chủ thể để xảy ra “luống khoai”, “ruộng cày” trên công trình vừa làm xong, thưa Bộ trưởng?
Chúng ta là nhà nước pháp quyền XHCN nên làm gì cũng phải dựa vào pháp luật. Trên tinh thần đó, Bộ GTVT đã xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật để có chế tài xử lý đối với từng chủ thể thật nghiêm khắc. Để tăng tính răn đe các tiêu cực vốn rất khó kiểm soát và để tận dụng kinh nghiệm quản lý chuyên ngành, Bộ GTVT đã xin biệt phái từ Bộ Công an sang 5 đồng chí Đại tá làm việc tại các vị trí Cục phó Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Phó Chánh thanh tra, Vụ phó Vụ Tổ chức cán bộ phụ trách về vấn đề con người, Cục phó Cục Đăng kiểm Việt Nam và Phó Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia. Tại các cuộc họp liên quan đến chất lượng công trình, chúng tôi đều mời đồng chí Cục trưởng Cục an ninh Kinh tế tổng hợp Bộ Công an cùng ngồi dự để nắm được tình hình và có sáng kiến giúp Bộ GTVT triển khai công việc theo tinh thần thượng tôn pháp luật.
Trong thời gian chưa đầy 6 tháng đầu năm 2014, chúng tôi đã chấm dứt hợp đồng với hàng chục nhà thầu thiếu năng lực, thiếu trách nhiệm, coi thường các cam kết về tiến độ cũng như chất lượng. Gần 60 cán bộ đăng kiểm, hàng loạt cán bộ giám sát, kỹ sư, lãnh đạo một số doanh nghiệp, một số BQL nhận án kỷ luật, từ buộc thôi việc đến chuyển công tác khác. Nếu sự hư hỏng của công trình có liên quan đến yếu tố hình sự, chúng tôi sẽ đề nghị khởi tố, như trường hợp cầu treo xã Chu Va mà dư luận đã biết. Một trong số các dự án bị hằn lún là Quốc lộ 18, Bộ GTVT kiên quyết không cho thu phí BOT trước khi khắc phục xong; những nhà thầu, tư vấn giám sát liên quan đến dự án này bị cấm tham gia các dự án giao thông trong vòng 3 năm…
Bộ trưởng nhìn nhận như thế nào về việc những công trình vừa làm xong đã hỏng và các công trình do Pháp, Mỹ, Cu Ba xây dựng tại Việt Nam từ nhiều năm trước nhưng vẫn còn khả năng khai thác, thậm chí có tuyến đường đến nay chất lượng vẫn rất tốt? Phải chăng chất lượng tư vấn giám sát nội và ngoại quá “vênh” nhau, thưa Bộ trưởng?
Trước hết, đó là một thực tế và rất đáng để những người như tôi suy ngẫm. Tôi xin nhận toàn bộ trách nhiệm. Tuy nhiên, khách quan mà nói thì điều kiện thi công và khai thác ngày đó khác rất xa bây giờ. Ví dụ điển hình nhất là đường nối Xuân Mai với Sơn Tây, so với bây giờ chỉ là một con đường rất nhỏ nhưng thời gian thi công kéo dài nhiều năm, lại được bao cấp hoàn toàn, tức là không bị áp lực về tiến độ, lợi nhuận… Khi đi vào khai thác thì ngày đó mật độ xe thưa thớt, không có xe tải trọng lớn và tất nhiên không có hiện tượng xe chở quá tải. Những điều kiện vàng như vậy vĩnh viễn không thể có được nữa. Nhưng cũng phải công nhận những con người làm việc ngày xưa hết sức nghiêm túc và tuân thủ nguyên tắc kỹ thuật, nguyên tắc nghề nghiệp. Họ không chấp nhận công trình chất lượng thấp và đó là nguyên nhân những con đường làm từ thời mấy chục năm trước vẫn rất tốt. Điều đó chỉ càng củng cố thêm khẳng định yếu tố con người là quan trọng nhất trong chất lượng mọi công trình chứ chẳng riêng công trình của ngành giao thông.
Tình trạng hằn lún đang xảy ra ở nhiều công trình giao thông trên cả nước
Về chất lượng giám sát, đây là một khâu rất quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng công trình và tôi khẳng định là chắc chắn nó đang có vấn đề tiêu cực. Trong những khâu cần thiết lập lại kỷ cương, tôi đặt giám sát vào vị trí trọng tâm. Tuy nhiên, nếu nói chất lượng tư vấn giám sát của nước ngoài hơn tư vấn giám sát của Việt Nam thì cũng chưa có cơ sở, bởi thực tế không ít dự án giao thông tại Việt Nam có tư vấn giám sát ngoại tham gia nhưng đường vẫn bị lún, chất lượng cả kỹ, mỹ thuật vẫn gây thất vọng. Chúng ta chỉ nên coi điều đó như một yếu tố tham khảo quan trọng.
Trước sự nghiêm trọng của tình hình hằn lún đường hiện nay, Bộ trưởng có thông điệp nào thể hiện việc xử lý dứt điểm và thỏa mãn yêu cầu chính đáng của người dân về vấn đề chất lượng công trình giao thông? Bộ trưởng cũng sẽ kiên quyết xử lý trách nhiệm người đứng đầu?
Tôi đã nói và nay xin nhắc lại: Xin người dân trong cả nước hãy tin tưởng ở chúng tôi, cho chúng tôi thêm thời gian và bất cứ ai cũng có quyền kiểm tra, giám sát ngành giao thông trước lời hứa đó. Về tiến độ cụ thể thì Bộ GTVT cố gắng phấn đấu đến cuối năm nay sẽ giải quyết dứt điểm được tình trạng hằn lún vệt bánh xe. Chúng tôi tin vào quyết tâm và những giải pháp của mình. Với công trình đã bị hằn lún thì tôi yêu cầu phải tập trung mọi giải pháp để khắc phục, còn đối với các công trình mới nếu để xảy ra hằn lún, kém chất lượng thì người chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý dự án sẽ bị bãi chức. Anh không làm được thì lui ra cho người khác làm, không thể cứ để kéo dài tình trạng tất cả đều nói đúng chỉ mỗi cầu đường là sai! Bộ GTVT sẽ xử lý nghiêm những cá nhân và đơn vị vi phạm. Tôi khẳng định và sẽ thực hiện bằng được nguyên tắc: Người nào làm sai thì người đó phải chịu trách nhiệm, phải bỏ tiền ra mà đền chứ không thể lấy tiền ngân sách và tiền của dân sửa sai cho thói vô trách nhiệm của cá nhân, dù người đó là ai.
Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!